هجوم بی‌سابقه آگهی‌های بازرگانی در لا به لای برنامه‌های مختلف صدا و سیما، ضمن به چالش کشیدن رسالت اصلی رسانه ملی، کاسه صبر مخاطبان را لبریز کرده و انتقادهای فراوانی را برانگیخته است.سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران به عنوان اصلی ترین رسانه جمعی با میلیون‌ها مخاطب است و از این رو رسالت مهمی را در قبال جامعه به دوش می‌کشد. صدا و سیما سازمانی رسانه‌ای و تنها متولی قانونی پخش برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی در کشور است.
نیمی از کل هزینه سالانه این سازمان هر سال در قانون بودجه مشخص می‌شود که این میزان در سال 1393 بالغ بر 1580 میلیارد تومان و نیمی دیگر از هزینه‌های آن از محل درآمدهای دیگری همچون فروش زمان پخش رادیو و تلویزیونی به آگهی‌های بازرگانی، دریافت هزینه آبونمان از تمام مشترکان برق در ایران، دریافت مبلغی با عنوان عوارض توسعه شبکه صدا و سیما از فروش هر دستگاه تلویزیون، دریافت مبلغ از تیم‌های ورزشی مورد نمایش در زمان‌های خاص، درآمد حاصل از انتشارات «سروش»، درآمد حاصل از انتشار مجلات، درآمد حاصل از روزنامه «جام جم»، درآمد حاصل از شرکت صنعتی «سیماچوب»، درآمد حاصل از شرکت صوتی و تصویری «سروش» و درآمد حاصل از شرکت «سروش رسانه» تامین می‌شود.
در همین حال اما آنچه بیش از همه در عملکرد صدا و سیما طی چند سال اخیر نمود دارد، پخش حجم بالایی از آگهی‌های تلویزیونی و رادیویی در فاصله میان برنامه‌ها و حتی در وسط یک برنامه تلویزیونی و رادیویی است؛ البته به دلیل پرمخاطب‌تر بودن برنامه‌های تلویزیونی، این موضوع در تلویزیون نمود بیشتری دارد. به اعتقاد کارشناسان رسانه، پخش این آگهی‌های طولانی از طرف سازمان صدا و سیما که تماشای آنها در بیشتر موارد از حوصله مخاطب خارج است، اقدامی در جهت نادیده گرفتن حقوق مخاطب است. این در حالی است که از دید بسیاری از منتقدان، صدا و سیما از آن جهت که در شمار نهادهای حاکمیتی قرار دارد و سازمانی خصوصی به شمار نمی‌رود، نباید در لابه‌لای برنامه‌های خود به پخش افراطی آگهی‌های بازرگانی بپردازد؛ چرا که محل درآمدهای این سازمان مشخص و تعریف شده است. به گفته منتقدان، صدا و سیما رسالتی بیش از این دارد؛ این سازمان می‌تواند در مسیر فعالیت‌های خود با مدیریت بودجه و برنامه ریزی‌های دقیق‌تر، زمانی را که به تبلیغ کالا و خدمات گروه‌ها و شرکت‌های مختلف اختصاص می‌دهد، به پخش برنامه‌های فرهنگی، علمی و آموزشی، خلاقانه، سرگرم کننده و شادی آفرین بپردازد. تحقق این امر اما نیازمند بهره گیری از ایده‌های جدید و برنامه‌سازان قوی و خلاق است تا شاید برنامه‌های چندین کانال تلویزیونی و رادیویی رسانه ملی، از حالت یکنواخت و کسالت‌آور خود خارج شود و با رعایت بیشتر حقوق مردم، مخاطبان بیشتری را به خود جذب کند. از سوی دیگر اما گروهی از کارشناسان بر این باورند که بودجه سالیانه و سایر درآمدهای صدا و سیما کفاف فعالیت‌های این رسانه را نمی‌دهد و صدا و سیما از روی اجبار دست به فروش غیرمتعارف آنتن خود و پخش آگهی‌های بازرگانی پرحجم می‌زند.برای بررسی بیشتر این موضوع گروه پژوهش‌های خبری ایرنا به گفت و با «محمد مهدی فرقانی» کارشناس ارتباطات و رسانه و «مجید ابهری» جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی پرداخت.
وظیفه رسانه ملی چیست؟
رسانه‌ها همواره وظیفه مهمی را در مسیر پیشرفت فرهنگ، اخلاق و حتی سیاست یک جامعه برعهده دارند؛ در این میان وظیفه و رسالت رسانه ملی دوچندان است. مجید ابهری جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی در گفت و گو با پژوهشگر ایرنا در تعریف وظایف رسانه ملی گفت: رسانه‌ها حلقه اتصال جامعه با فرهنگ هستند. جایگاه رسانه چه در فضای مجازی، چه نوشتاری و مهم‌تر از همه صدا و سیما در انتقال و گسترش آموزه‌های اخلاقی و مبانی فرهنگی غیر قابل انکار است.ابهری در توضیح سخن خود افزود: صدا و سیما به عنوان اصلی‌ترین وسیله پر کردن اوقات فراغت رسالتی بسیار سنگین برعهده دارد؛ از یک سو باید ابزار سرگرمی و نشاط را برای مخاطبان مختلف با سلیقه‌های متفاوت تولید و عرضه کند، از طرفی دیگر ضمن اجرای این رسالت بسیار مهم باید مبانی ارزشی و معیارهای دینی و رهنمودهای رهبر معظم انقلاب اسلامی را در تولید محصولات در نظر گیرد؛ به این معنا که رعایت خطوط قرمز اخلاقی و قانونی رسالت مضاعفی به صدا و سیما می‌دهد. به هر روی این رسانه سهمی در قبال فرهنگ دارد که می‌تواند با استفاده از هنرمندان متعهد و تولید محصولات فاخر فرهنگی این سهم خود به فرهنگ را ادا کند.
آیا حجم آگهی های بازرگانی در صدا و سیما بالاست؟
اینکه حجم آگهی‌های بازرگانی در صدا و سیما بالاست، پرسشی است که پاسخی ملموس و غیر قابل انکار دارد. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان و حتی مخاطبان این رسانه، حجم آگهی‌های بازرگانی در صدا و سیما آنقدر بالاست که نشستن به پای برنامه‌های این رسانه را به امری خسته کننده تبدیل کرده است. با این وجود محمد‌مهدی فرقانی، کارشناس ارتباطات و رسانه در گفت و گو با ایرنا بر این باور است که پاسخگویی به این امر به یک تحقیق علمی مستند و به نسبت جامع نیاز دارد تا در این زمینه بتوانیم با آمار و ارقام صحبت کنیم. به گفته فرقانی اگر چه برداشت شخصی، قضاوت یا فهم روزمره ما از یک موضوع می‌تواند در صحبت‌های ما در خصوص آن دخیل باشد اما در حوزه فعالیت‌های صدا و سیما باید گفت، این رسانه در پخش آگهی‌های بازرگانی به صورت مشهودی راه افراط را طی می‌کند.
این کارشناس ارتباطات و رسانه افزود: در این سخن تردیدی نیست که در صدا‌و‌سیما هم حجم آگهی‌ها بالاست و هم شکل ارائه و پخش آن در برخی موارد مغایر با حقوق مخاطب است.